EXPO GOUDA MAAKT

Wat was er te zien, te doen en te beleven.

EXPO GOUDA MAAKT was een interactieve tentoonstelling over de Goudse maakindustrie vanaf ca. 1850 tot nu, met een kijkje naar de toekomst. Er was van alles te zien en te beleven, het was leuk voor jong en oud. Het initiatief voor de expo kwam van een aantal vrijwilligers van GOUDasfalt, ter viering van het 750-jarig jubileum van de stad Gouda.

Goudse maakindustrie

Op de expo stonden zes belangrijke Goudse industrietakken centraal: Oliën & Vetten, Keramiek, Textiel & Garen, Transport, Levensmiddelen, Bouw & Machines. Met aandacht voor geschiedenis, grondstoffen, producten, machines, mensen en fabriekslocaties in de stad. Een ode aan ambachten, ondernemerschap en arbeiders van Gouda. Bijna 10.000 bezoekers maakten de reis langs Goudse industriële bedrijven van vroeger, nu en later.

De rode draad

De tentoonstelling toonde hoe bedrijven in Gouda zijn ontstaan. Welke grondstoffen gebruikten ze? Wat maakten ze ervan? Hoe was het om er te werken, voor mannen, voor vrouwen, voor kinderen? Wat hebben we geleerd van het verleden en welke innovaties zijn eruit voortgekomen? Ook werd er vooruit gekeken: Welke kansen en uitdagingen liggen er voor nieuwe producten, beroepen en machines in de toekomst?

Voor & door Gouwenaren

De tentoonstelling is gerealiseerd en gerund door een team van 100 vrijwilligers. EXPO GOUDA MAAKT is mede mogelijk gemaakt door Fonds Gouda750, diverse andere fondsen, sponsoren en partners. [link naar sponsors] Er was een nauwe samenwerking met Goudse bedrijven, ondernemers en scholen als mboRijnland en het Hoornbeeckcollege. De entree was gratis voor iedereen.

Activiteiten

Iedere maand stond één van de zes industrietakken extra in de belangstelling, met aandacht voor innovaties, kunst en leuke activiteiten voor jong en oud. Via de website, social media, aandacht in de lokale en regionale media, posters en folders werden inwoners van Gouda en omgeving geïnformeerd over wat er per maand te zien, te doen en te beleven was.

EXPO GOUDA SMAAKT

Elke nieuwe themamaand werd ingeluid met EXPO GOUDA SMAAKT, een culinaire avond. De industriële locatie werd op deze zes avonden omgetoverd tot een heus pop-up restaurant. In een culinaire setting werden gasten verrast met lezingen van innovators, kunstenaars en historici.

EXPO GOUDA MAAKT Kennis

Leerlingen uit het basis- en voortgezet onderwijs kwamen met hun klas naar de expo. Daarnaast bood EXPO GOUDA MAAKT KENNIS op 3 dagen een platform waar bedrijven en MBO-studenten elkaar in een ongedwongen sfeer konden ontmoeten en kennis konden uitwisselen. Bedrijven vertelden over diverse thema’s, ontwikkelingen en aan welke (technische) expertise en vaardigheden behoefte is. Studenten konden vragen stellen en bekijken welk bedrijf hen interessant leek voor stage of werk.

Zes Goudse Industrietakken

Zes belangrijke Goudse industrietakken van vroeger, nu én later

Oliën & Vetten

Van smeerboel tot chemie uit hernieuwbare bronnen

Een kijkje in de industrie die plantaardige oliën en dierlijke vetten verwerkt. In vroegere tijden werd hiervan onder andere zachte zeep gemaakt in de Viruly Zeepfabriek en stearinekaarsen in de Stearine Kaarsenfabriek Gouda. Door innovaties in chemische processen, ontwikkelt het proces zich in de loop der jaren tot het raffineren van hernieuwbare oliën tot vetzuren en oplossingen met glycerine. Deze vetzuren en glycerine vormen belangrijke grond- en hulpstoffen voor producten als tandpasta, parfum, margarine, vloeibare zeep, verf, inkt en antivries.

Bekijk de lezingen over Oliën & Vetten »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Keramiek

Van pottenbakkers tot vuurvaste stenen

Met klei als grondstof en turf als brandstof floreren de Goudse pijpmakers, pottenbakkers en aardewerkfabriekjes. Klei en turf zijn volop voorhanden in Gouda en omgeving. Er worden grote hoeveelheden potten en kleipijpjes gemaakt. De Goudse pijpjes gaan zelfs de hele wereld over. Maar de ontwikkelingen gaan door. Conservenblikken en weckflessen verdringen de potten. Sigaren verdringen de pijpen. De industrie richt zich op een nieuwe markt. Sieraardewerk en kunstzinnig plateel maakt Gouda tot keramiek hoofdstad van Nederland.

Vakkennis van keramiek zorgt er ook voor dat er in Gouda vuurvaste stenen voor de industriële ovens worden gemaakt.

Bekijk de lezingen over Keramiek »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Textiel & Garen

Van draden spinnen tot speciaal ondergoed

Vroeger sponnen Goudse arbeiders garen uit hennep en vlas en jonge meisje vlochten de lonten voor kaarsen. Op de touwbanen waren jonge kinderen ‘de klos’ of ze werkten als ‘raddraaiers’. Ook werden er visnetten en canvas zeilen voor schepen gemaakt. Tot de stoomboot daar verandering in brengt. Door het schone Goudse grachtenwater ontstaan er wasserijen en familiebedrijven waar linnen wordt gebleekt. De stoommachine maakt de wasserijen nog groter: ‘doe de was de deur uit’. Later zorgt de komst van de elektrische wasmachine ervoor dat ‘een kind de was kan doen’ en de wasserijen verdwíjnen.

Bekijk de lezingen over Textiel & Garen »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Transport

Van beurtschippers tot bijzonder transport

Jarenlang passeren zeilschepen de stad op de route Amsterdam-Antwerpen. De bouw en reparatie van schepen vormt een goede inkomensbron voor Gouda. De passerende binnenvaart maakt het ook mogelijk om buiten Gouda te handelen. Goudse (kaas-)handelaren en beurtschippers varen alle kanten op, nemen post mee en handelen voor Gouwenaars op de beurs in Amsterdam. De komst van de stoomboot, de trein, het Merwedekanaal, de vrachtauto en snelwegen heeft daar verandering in gebracht. De schippers verdwijnen en ‘de Sluis’ wordt na de watersnoodramp van 1953 gesloten. Alles gaat buiten Gouda om. Toch ontwikkelen Goudse transportbedrijven zich verder, ze specialiseren zich en verwerven een sterke positie in het bijzonder transport.

Bekijk de lezingen over Transport »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Levensmiddelen

Van stroop en varkensmarkt tot vegaburgers

Gouda kent een rijke historie in het maken van levensmiddelen. Begin 19e eeuw wordt van aardappels siroop gemaakt voor de Goudse siroopwafels, toen vooral bekend als ‘armenkoeken’. Er zitten talloze stroopwafelbakkerijen in de stad, waarvan er nu nog vier over zijn. Lange tijd heef Gouda de grootste varkensmarkt van het land. Er zijn dan ook veel slagers en speksnijders. Zuivelcoöperaties leveren verse melk. Kaasmakers en kaashandelaren doen goede zaken. Chocoladefabrieken maken de lekkerste zoetigheid. Kwekers oogsten kilo’s witlof en andere groenten. Het steeds helder wordende drinkwater draagt bij aan de kwaliteit van leven in Gouda.

Bekijk de lezingen over Levensmiddelen »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Bouw & Machines

Van smid en aannemer tot innovatie en hightech

In de 19e eeuw zorgt de stoommachine voor mechanisatie van bedrijven. De smederijen bouwen de machines die nodig zijn in de stad. Denk aan machines voor het droogwalsen van melk, baggermachines, verpakkingsmachines en zelfs kleine locomotiefjes. De heimachine maakt het mogelijk om sneller te bouwen. Later wordt de toepassing van beton langzaamaan gemeengoed. Ook meubelmakers maken lang deel uit van de Goudse industrie.

Zonder bouwers geen fabriekshallen en zonder machines geen productie. EXPO GOUDA MAAKT laat zien hoe innovaties en aanpassingsvermogen hebben bijgedragen aan de maakindustrie en de ontwikkeling van de stad.

Bekijk de lezingen over Bouw & Machines »
Lees aanvullende informatie over dit onderwerp » (opent externe website)

Lezingen

Deze lezingen zijn gehouden tijdens EXPO GOUDA SMAAKT, een informatief en interactief diner in de Zeepfabriek Viruly in Gouda. In een culinaire setting verrasten we onze gasten met korte lezingen van bijvoorbeeld innovators, kunstenaars en historici.

OLIËN & VETTEN

Lezingen donderdag 7 april 2022

Erwin Honcoop - innovator bij Croda
Erwin vertelt over hoe Croda bio-based werkt, waar grondstoffen allemaal voor gebruikt worden en over de toekomst van deze industrie.

Jan Graafland - filosoferende tuinman
Jan Graafland, dichter, schrijver en natuurkenner over Skinfood: Alles wat je op je huid smeert, moet je ook kunnen eten.

Arno Hendriks - kunstenaar
Vet is een van de iconische materialen van onze tijd: verbonden met gezondheid, energie, schoonheid, ecologie en consumptie. En toch rust er een taboe op vet.

KERAMIEK

Lezingen donderdag 5 mei 2022

Trudy Otterspeer - ambachtskunstenaar
Trudy is opgeleid als plateelschilder bij Zenith. Ze brengt de kennis van plateelschilderen over en heeft dat vast kunnen leggen als Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.

Isabelle Heimans - Flexiramics
Flexiramics maakt nano- en micro keramiek in vezelvorm voor toepassing in cosmetica, telecom, elektronica, batterijen, filtratie en groene waterstof.

Annemarie Piscaer - Ontwerper Ser-Vies
We ademen iedere dag ongemerkt roet, stikstofoxiden en fijnstof in, waar we zelf de producenten van zijn. Annemarie Piscaer verwerkt fijnstof in glazuur voor keramiek.

TEXTIEL & GAREN

Lezingen donderdag 2 juni 2022

Patricia Engelvaart - Directeur Engelvaart Bodywear
Patricia vertelt hoe het vroeger ging en wat de ontwikkelingen zijn op het gebied de modernste brei-, finish en confectiemachines.

Ellen Haeser - Ontwikkelaar innovatieve mode & textiel opleidingsprogramma's, leraar Zadkine College
Ellen heeft, samen met een groep studenten, het bijzondere materiaal jute omarmt en prachtige creaties gemaakt. Ze vertelt enthousiast over dit project en de toekomst van fashion.

Tjeerd Veenhoven - Product designer
Als product designer houdt Tjeerd van het ontwikkelen van materialen en productie technieken om ecologisch bewust te worden. Hij vertelt over het algenproject.

TRANSPORT

Lezingen donderdag 7 juli 2022

Iris Lafeber - Directeur Int. Tranportbedrijf E. Lafeber
Familiebedrijf E. Lafeber bestaat als sinds 1820. Iris vertelt over het bedrijf, de bijzondere transporten nu en in de toekomst waarbij uiteraard ook brandstof en uitstoot een belangrijke rol spelen.

Jasper Ouwens & Linda van Soerland - SWECO
Architecten- en ingenieursbureau Sweco richt zich vooral op het creëren van slimme oplossingen voor stedelijk gebieden. Linda en Jasper vertellen over veranderende mobiliteit in en rondom steden.

Gijs Schalkx - Ontwerper en uitvinder
Met zijn bijzondere kijk op mobiliteit en technologie is Gijs nu al beroemd met zijn brandstof uit de sloot (methaangas) die hij gebruikt in zijn motorfiets.

LEVENSMIDDELEN

Lezingen donderdag 4 augustus 2022

Mily Bogaarts & Freek van der Vlist
Miso is gefermenteerde bonenpasta en komt oorspronkelijk uit Japan. We handelen al meer dan 400 jaar met Japan, waarom hebben we deze techniek niet overgenomen?

Herman Winkelman van IJsselhuis Gouda
Herman vertelt over het speciaal voor deze avond samengestelde diner en met name over de bieren die deze avond geserveerd worden.

BOUW & MACHINES

Lezingen donderdag 1 september 2022

Adrie Koolmees - Secretaris Gemaal De Hooge Boezem achter Haastrecht
Adrie vertelt over Gouda en bodemdaling.

Michou Nanon-de Bruijn - Senior Designer Studio Makkink & Bey
Michou vertelt over 'landschappen': "Als je iets maakt zit er altijd meer achter. Er zijn mensen die het maken, die het zien, die het beleven en gaan gebruiken in de toekomst.'

David Schmidt van Achitecture & design studio Site Practice
Site Practice maakt gebouwen, objecten, meubels. Bij alles is van belang dat het een bijdrage levert aan een betere wereld. In Groningen wordt hennep als duurzaam bouwmateriaal gebruikt.

Stichting

Voor de organisatie van EXPO GOUDA MAAKT is Stichting expo.750GOUDA in het leven geroepen als opdrachtgever van het vrijwilligersteam.

Organisatie

Het team van vrijwilligers bestond uit mensen met verschillende achtergronden in organisatie, communicatie, projectmanagement en financiën. Mensen die ervaring hebben met het organiseren van evenementen, met techniek(onderwijs), mensen die plezier hebben in het doorspitten van archieven of het ontvangen en begeleiden van bezoekers. En uit mensen met contacten bij Goudse bedrijven, mensen die handig zijn met audiovisuele media en/of met twee rechterhanden en de nodige bouwervaring.

Voor specialistische onderwerpen zijn experts betrokken. Zo is Studio Makkink & Bey verantwoordelijk voor het ontwerp van de expositie en 3MegaWatt voor het grafisch ontwerp van de huisstijl.

Projectplan

Een gedegen en doordacht projectplan werd gebruikt als routekaart voor het werk. Elke twee weken werden nieuwe ontwikkelingen met het hele team gedeeld.

Werd het ingewikkeld wordt, dan was het hele team betrokken bij de oplossing. Verder waren er werkgroepen voor specifieke onderwerpen, zoals bijvoorbeeld marketing & communicatie, ontwerpen en bouwen van de tentoonstelling en educatie & onderwijs.

Vrijwilligers

De EXPO GOUDA MAAKT was een initiatief van de enthousiaste vrijwilligers van GOUDasfalt. Zij zetten twee jaar lang hun tijd, kennis en netwerk in om iets moois bij te dragen aan de viering van het 750jarig bestaan van Gouda.

Dat deden ze met een tentoonstelling, evenementen en een educatief programma, bedoeld voor alle Gouwenaars en hun buren. Leidraad is de GOUDasfalt filosofie: bottom up, creatief, ambitieus en professioneel. Met ruimte voor iedereen die een constructieve bijdrage wil leveren!